آموزش عکاسی صفر تا صد (استفاده از نورسنج دوربین فصل 29)

ور در عکاسی همه‌چیز است و بدون آن هیچ تصویری وجود نخواهد داشت. اما فقط وجود نور کافی نیست؛ بلکه باید میزان آن به‌درستی اندازه‌گیری و کنترل شود تا تصویر به شکلی دقیق و جذاب ثبت گردد. اینجاست که نورسنج داخلی دوربین نقش حیاتی پیدا می‌کند. اکثر دوربین‌های دیجیتال مدرن مجهز به سیستم نورسنجی هستند که به عکاس کمک می‌کند نوردهی صحیح را پیدا کند. شناخت روش‌های نورسنجی و استفاده درست از آن می‌تواند تفاوتی بزرگ میان یک عکس معمولی و یک عکس حرفه‌ای ایجاد کند.

🟢 1. نورسنج دوربین چیست؟

نورسنج داخلی سیستمی است که میزان روشنایی صحنه را اندازه‌گیری می‌کند و بر اساس آن تنظیمات پیشنهادی برای دیافراگم، سرعت شاتر و ISO ارائه می‌دهد.

این ابزار در واقع چشم دوم عکاس است که به جای حدس و خطا، داده دقیق درباره میزان نور محیط می‌دهد.

🟢 2. اصل کار نورسنجی

نورسنج دوربین صحنه را بررسی کرده و بر اساس بازتاب نور از سوژه‌ها، نوردهی مناسب را محاسبه می‌کند.

• اکثر نورسنج‌ها فرض می‌کنند صحنه دارای ۱۸٪ خاکستری میانه (Middle Gray) است.
• اگر صحنه خیلی روشن یا خیلی تاریک باشد، نورسنج ممکن است دچار خطا شود.

🟢 3. حالت‌های نورسنجی در دوربین

بیشتر دوربین‌ها چند حالت نورسنجی مختلف دارند:

🔹 ۱. نورسنجی ماتریسی یا Evaluative (چندبخشی)

• کل صحنه به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شود و دوربین بر اساس الگوریتم خود نوردهی را تنظیم می‌کند.
• ✅ مناسب برای بیشتر موقعیت‌ها.
• ❌ ممکن است در شرایط پرکنتراست دقت کافی نداشته باشد.

🔹 2. نورسنجی مرکزگرا (Center-Weighted)

• تمرکز اصلی بر ناحیه مرکزی کادر است، اما بقیه صحنه هم در نظر گرفته می‌شود.
• ✅ کاربردی در پرتره‌ها.
• ❌ اگر سوژه خارج از مرکز باشد، ممکن است نوردهی اشتباه شود.

🔹 ۳. نورسنجی نقطه‌ای (Spot Metering)

• فقط ۲ تا ۵٪ از صحنه (معمولاً نقطه مرکزی) اندازه‌گیری می‌شود.
• ✅ بسیار دقیق برای نورسنجی سوژه خاص.
• ❌ نیازمند دقت عکاس است، چون بقیه صحنه نادیده گرفته می‌شود.

🟢 4. چالش‌ها و خطاهای نورسنجی

در صحنه‌های خیلی روشن (مثل برف یا ساحل شنی)، نورسنج تمایل دارد تصویر را تاریک‌تر کند.

در صحنه‌های خیلی تاریک (مثل شب یا صحنه تئاتر)، نورسنج ممکن است عکس را بیش‌ازحد روشن کند.

📌 راه‌حل: استفاده از جبران نوردهی (Exposure Compensation) برای اصلاح محاسبات نورسنج.

🟢 5. استفاده از نورسنج در شرایط مختلف

• پرتره در فضای باز: نورسنجی نقطه‌ای روی چهره.
• منظره: نورسنجی ماتریسی برای ثبت جزئیات کل صحنه.
• صحنه پرکنتراست: نورسنجی نقطه‌ای روی مهم‌ترین بخش (مثلاً سوژه انسانی در برابر آسمان روشن).
• عکاسی شب: استفاده از مرکزگرا یا نقطه‌ای برای کنترل بهتر بر روی سوژه.

🟢 6. ابزارهای کمکی در کنار نورسنج

• هیستوگرام: نموداری است که نشان می‌دهد نوردهی متعادل است یا خیر.
• براکتینگ نوردهی: گرفتن چند عکس با نوردهی متفاوت برای انتخاب بهترین نتیجه.
• نورسنج دستی (External Light Meter): در عکاسی حرفه‌ای (استودیو یا سینما) دقت بیشتری دارد.

🟢7. تمرین‌های عملی برای یادگیری نورسنجی

1.  یک سوژه سفید (مثلاً کاغذ) و یک سوژه سیاه (پارچه مشکی) را عکاسی کنید و نتایج نورسنجی را بررسی کنید.
2. همان صحنه را در حالت ماتریسی، مرکزگرا و نقطه‌ای ثبت کنید و تفاوت‌ها را مقایسه کنید.
3.  در شرایط پرکنتراست، با استفاده از جبران نوردهی نتایج بهتری به دست آورید.

جمع‌بندی

نورسنج دوربین یکی از ارزشمندترین ابزارها برای رسیدن به نوردهی صحیح است. با شناخت حالت‌های نورسنجی و محدودیت‌های آن، عکاس می‌تواند کنترل بیشتری بر نتیجه نهایی داشته باشد. در نهایت، نورسنج تنها یک راهنماست و تصمیم نهایی همیشه به تجربه و خلاقیت عکاس بستگی دارد.

«نورسنج به شما می‌گوید صحنه چقدر نور دارد؛ اما این شما هستید که تصمیم می‌گیرید عکس چگونه باید دیده شود.»