آموزش عکاسی صفر تا صد (تراز سفیدی (White Balance) فصل 38)

وقتی با چشم به یک صحنه نگاه می‌کنیم، مغز ما به‌طور طبیعی رنگ‌ها را تصحیح می‌کند. مثلاً کاغذ سفید چه زیر نور آفتاب باشد، چه زیر لامپ زرد یا چراغ مهتابی، همچنان برای ما سفید به نظر می‌رسد. اما دوربین مثل چشم انسان عمل نمی‌کند و بسته به نوع نور محیط، رنگ‌ها می‌توانند تغییر کنند. اینجاست که مفهوم تراز سفیدی (White Balance) اهمیت پیدا می‌کند.

🟢 1. تراز سفیدی چیست؟

تراز سفیدی فرایندی است که طی آن دوربین رنگ‌های موجود در تصویر را با توجه به دمای رنگ منبع نور تنظیم می‌کند تا اجسام سفید در عکس، واقعاً سفید ثبت شوند.

🔹 دمای رنگ (Color Temperature)

• دمای رنگ با واحد کلوین (Kelvin) اندازه‌گیری می‌شود.
• نور آفتاب ظهر: حدود ۵۵۰۰–۶۰۰۰K.
• لامپ تنگستن: حدود ۲۷۰۰–۳۲۰۰K (نور زرد و گرم).
• آسمان ابری یا سایه: حدود ۶۵۰۰–۷۵۰۰K (نور سرد و آبی‌تر).

اگر دوربین این تفاوت‌ها را جبران نکند، عکس ممکن است بیش از حد زرد، نارنجی یا آبی به نظر برسد.

🟢 2. چرا تراز سفیدی مهم است؟

• ثبت رنگ‌ها به‌صورت طبیعی و واقعی.
• جلوگیری از تغییر رنگ پوست در عکاسی پرتره.
• اهمیت ویژه در عکاسی محصول یا تبلیغاتی (وقتی رنگ دقیق کالا مهم است).
• امکان استفاده خلاقانه برای خلق حس گرم یا سرد در عکس.

🟢 3. حالت‌های مختلف تراز سفیدی در دوربین

🔹 Auto White Balance (AWB)

• دوربین به‌طور خودکار نور صحنه را تشخیص می‌دهد و تنظیم می‌کند.
• مناسب برای شرایط عمومی، اما در نورهای ترکیبی ممکن است خطا کند.

🔹 Preset Modes (حالت‌های از پیش تعیین‌شده)

بیشتر دوربین‌ها گزینه‌های زیر را دارند:

• Daylight: نور خورشید مستقیم.
• Cloudy: روزهای ابری، کمی گرم‌تر برای جبران سردی نور.
• Shade: مناسب سایه‌ها که معمولاً رنگ آبی دارند.
• Tungsten: مناسب نور لامپ رشته‌ای زرد.
• Fluorescent: مناسب چراغ‌های مهتابی.
• Flash: جبران نور سرد ناشی از فلاش.

🔹 تنظیم دستی (Custom White Balance)

با استفاده از کارت خاکستری (Grey Card) یا یک سطح سفید می‌توان دقیق‌ترین تنظیمات را انجام داد.

🔹 تنظیم کلوین (Kelvin Mode)

بعضی دوربین‌ها اجازه می‌دهند دمای رنگ را مستقیماً بر حسب کلوین وارد کنید (مثلاً ۵۵۰۰K برای نور روز).

🟢 4. روش‌های عملی تنظیم تراز سفیدی

1. استفاده از کارت خاکستری: کارت را در نور اصلی صحنه قرار دهید و با دوربین اندازه‌گیری کنید.
2. ثبت فایل RAW: حتی اگر WB دقیق تنظیم نشود، در ادیت می‌توان آن را بدون افت کیفیت اصلاح کرد.
3. چشم انسان را شبیه‌سازی کنید: اگر در محیطی نور ترکیبی (مثل لامپ و نور خورشید) وجود دارد، انتخاب یک حالت ثابت (مثلاً Daylight) بهتر از AWB است.

🟢 5. خلاقیت با White Balance

• گرم‌تر کردن عکس‌ها: تنظیم روی Cloudy یا Shade حتی در روز آفتابی برای ایجاد حس صمیمیت.
• سردتر کردن عکس‌ها: انتخاب دمای کلوین بالاتر برای تقویت حس آرامش یا سرمای زمستان.
• استفاده هنری: در عکاسی شبانه می‌توان عمداً WB را تغییر داد تا رنگ‌ها غیرواقعی و هنری ثبت شوند.

🟢 6. اشتباهات رایج در تراز سفیدی

• اعتماد کامل به Auto WB در همه شرایط.
• استفاده نکردن از کارت خاکستری در عکاسی محصول.
• تغییر WB بین شات‌های مختلف یک پانوراما یا HDR (باعث ناهمگونی تصویر نهایی می‌شود).
• فراموشی اصلاح WB هنگام تغییر منبع نور.

🟢 7. نقش ویرایش در WB

اگر عکس با فرمت RAW گرفته شده باشد، اصلاح WB در نرم‌افزارهایی مثل Lightroom یا Photoshop به‌سادگی انجام می‌شود. در فرمت JPEG اما این اصلاحات محدودتر و با افت کیفیت همراه خواهد بود.

🟢 8. مثال‌های کاربردی

• پرتره در نور تنگستن: انتخاب حالت Tungsten برای جلوگیری از زرد شدن پوست.
• عکاسی منظره در سایه: استفاده از حالت Shade برای حذف ته‌مایه آبی.
• عکاسی در داخل استودیو: استفاده از Custom WB برای دقت رنگ بالا.

جمع‌بندی

تراز سفیدی ابزاری است که رنگ‌ها را به طبیعی‌ترین حالت خود نزدیک می‌کند. با شناخت دمای رنگ و استفاده از حالت‌های مختلف WB، می‌توانید عکس‌هایی بگیرید که نه‌تنها دقیق‌تر بلکه تاثیرگذارتر باشند. مهم‌تر اینکه تراز سفیدی فقط یک ابزار فنی نیست؛ بلکه یک عنصر خلاقانه است که می‌تواند حال‌وهوای عکس را تغییر دهد.

«کنترل رنگ‌ها یعنی کنترل احساس عکس؛ و White Balance کلید این کنترل است.»