مسأله رنگ مو را به عنوان یک ماده و محصول پرمصرف در صنایع آرایشی و بهداشتی بررسی کرده و درباره آسیبهایی که میتواند به موها بزند یا مواردی که هنگام انتخاب و استفاده از آن باید رعایت کنید در کلوب آموزش انها را بررسی میکنیم.
عوامل مؤثر بر ایجاد رنگ
رنگ مو مادهای است که روی سطح موها قرار میگیرد و باعث تغییر رنگ آنها میشود. این ماده برای رسیدن به نتیجه دلخواه باید در مو نفوذ کند و این نفوذ هم بستگی به یکسری پارامترها و عوامل دارد. اولین عامل آن سایز و اندازه مولکول رنگ مو است. یعنی هر چه سایز این مولکولها کوچکتر باشد، راحتتر از غشای مو رد و وارد مغز موها میشوند. بنابراین رنگ موهایی موفقتر هستند که ترکیب آنها از مولکولهای کوچکتر باشد. عامل مهم دیگر «تورم» مو است. هنگامی که موها مرطوب باشند، حالتی متورم پیدا میکنند و لایههای آنها از هم باز میشوند که باعث میشود رنگ مو راحتتر داخل موها نفوذ کند. عامل سوم و نهایی هم پایه رنگ مو و ساختار آن است.
انواع رنگ مو و ویژگیهای آنها
رنگ موها را به ۳ دسته کلی تقسیم میکنند:
۱٫ رنگ موهای گیاهی
در فرهنگ ما استفاده از این رنگ موها رایج است و سالهاست از آنها استفاده میشود. معروفترین آنها نیز حنا است که بوته آن هم در آفریقای شمالی و هم در خاورمیانه میروید. این ماده باید بین ۵ تا ۶۰ دقیقه روی موها بماند تا بتواند تأثیر خود را بگذارد. اثر رنگی آن هم به مدت ۱۰ هفته باقی میماند. از حنا به شکل صناعی هم در تهیه محصولات بهداشتی-آرایشی متعددی مانند شامپوهای رنگکننده استفاده میکنند. حنا مادهای است که باعث ایجاد حساسیت نمیشود و کمخطرترین نوع رنگهاست. گیاه مورد استفاده دیگر، بابونه است که تنها به عنوان پوششی رنگی روی سطح مو قرار میگیرد و وارد بافت مو نمیشود. برای همین از آن بیشتر به عنوان روشنکننده استفاده میکنند. رنگ موی گیاهی دیگر گردو است. وقتی پوست گردو را میشکنیم، دستهای ما رنگی میشوند. از همین رنگ برای تهیه رنگ مو استفاده میشود. گیاه دیگری که برای ساخت رنگ مو استفاده میشود، لاگوود است که البته در ایران آن را ندیدم و خاستگاه اصلیاش آلمان است. رنگ موهای گیاهی برای استفاده افرادی هستند که به ماده پارافینلین دیآمین حساسیت دارند.
۲٫ رنگ موهای متالیک
از این رنگ موها که به رنگهای فلزی هم معروف هستند، بیشتر آقایان استفاده میکنند؛ زیرا تغییر رنگی که ایجاد میکنند سرعت کمتری دارد. در واقع، وقتی روی موها قرار میگیرند، به مرور در مجاورت هوا کشیده و تبدیل به رنگی میشوند که فرد میخواهد. یعنی برعکس رنگ موهای رایج مورد استفاده برای خانمها که بلافاصله به تغییر رنگ دلخواه میرسند، این رنگ موها به مرور تأثیر میگذارند و پلهپله بهتر میشوند. در ساخت این نوع رنگ موها معمولاً از نمکهای غیرارگانیک استفاده میشود و ظاهری متالیک و کدر دارند که اگر زیاد از آنها استفاده شود، باعث شکنندگی و آسیب دیدن موها میشوند؛ اما باز هم آسیب آنها به اندازه آسیبرسانی رنگ موهای صنعتی نیست. استفاده از استات سرب در این رنگ موها، رنگ قهوهای تا سیاه ایجاد میکند؛ نیترات سرب در آنها رنگی میان سیاه و سبز و شبیه به سبز لجنی و نمکهای بیسموت، رنگ قهوهای ایجاد میکند.
۳٫ رنگ موهای ارگانیک سنتتیک
رنگ موهای ارگانیک سنتتیک یا صناعی ارگانیک یا ارگانیک ساختگی، در ۶۰ سال اخیر شناخته و محبوب شدهاند. آنها رواج زیادی دارند و مهمترین فرم رنگ موها هستند؛ چون با آنها میتوان طیف وسیعی از رنگهای طبیعی را به دست آورد. آنها اکثراً وارد کوتیکول یا به عبارتی عمق تارهای مو میشوند و دائمی هم هستند. البته اخیراً بعضی از انواع آنها را اصلاح کردهاند تا نفوذ کمتری داشته باشند. این رنگها هم دستهبندی خودشان را دارند.
رنگ موهای متالیک هنگام برداشتن از سطح موها مقداری آسیب روی آنها به جا میگذارند و آسیبرسانیشان از رنگهای گیاهی بیشتر است.
شناسایی انواع رنگهای صنعتی
رنگهای صنعتی بسته به ساختاری که دارند، به ۳ نوع تقسیم میشوند:
۱٫ انواع موقتی
معمولاً این رنگها با یک بار شامپو کردن پاک میشوند و معمولاً حتی اگر شامپو هم نکنید، در کمتر از یک هفته خودبهخود پاک میشوند. از آنها بیشتر در شویندههای رنگکننده مو استفاده میشود یا به شکل اسپری استفاده میشوند.
۲٫ انواع نیمه دائمی
این رنگ موها شایعترین فرم رنگ موهای مصرفی در انگلستان هستند. هم در خانه و هم در آرایشگاه از آنها استفاده میشود. ترکیباتشان به نوعی است که از غلاف یا همان کورتکس مو رد میشوند و به علت نفوذ نیمه عمیقشان ۶ تا ۱۰ هفته بعد و با شامپو کردن پاک میشوند. ساختار آنها نیازی به فرآوری ندارد و خود رنگ مو است که وارد غلاف مو میشود. از آنها هم مانند گروه اول در بسیاری از شامپوهای رنگکننده استفاده میشود.
۳٫ انواع دائمی
این رنگ موها از غلاف موها رد میشوند؛ اما نیاز به فرآوری و اکسیده شدن دارند تا تأثیر رنگی نهایی خود را نشان دهند. در ساختار آنها از ماده پارافینلین دیآمین استفاده شده که با آباکسیژنه یا همان اکسیدان ترکیب میشود و این محلول را به سطح مو میمالند. از آنجا که مولکولهای آن کوچک هستند، از غلاف موها رد میشوند؛ اما در آنجا و پس از اکسید شدن تبدیل به مولکولهای بزرگتر میشوند و دیگر نمیتوانند خارج شوند. برای همین در بافت مو میمانند و به هیچوجه پاک نمیشوند. در واقع تا زمانی که مو باشد، آن رنگ رویش هست؛ مگر آن که مو رشد کند و از ساقه، با رنگ قبلی بیرون بیاید.
رابطه رنگ مو و سرطان
اتهام سرطانزایی به رنگ موهای صنعتی همیشه خورده شده است. دانشمندان با انجام بعضی آزمایشهای حیوانی، شاهد بروز یکسری تغییرات بودهاند؛ اما هنوز در انسان مورد مستندی دیده نشده است. بنابراین هیچ مدرک مستندی وجود ندارد که بتوان گفت رنگ موها سرطانزا هستند و نباید از آنها استفاده کرد.
در بعضی افراد ماده پارافینلین دیآمین باعث ایجاد حساسیت از فرم آلرژیک میشود. عموماً ۱۰ درصد از افرادی که از این نوع رنگ موها استفاده میکنند، دچار آلرژی میشوند که رقم قابل توجهی است. برای همین توصیه میشود افراد قبل از استفاده از این رنگ موها، مقداری از آن را پشت گوش یا پیشانی خود بمالند و اگر حساسیتی نشان نداد، از آن استفاده کنند.
توضیح ضروری درباره سفید کردن موها
بسیاری از اوقات قبل از اقدام به گذاشتن رنگ مو، باید موها را بلیچ یا سفید کرد. بلیچکنندهها در واقع آلکالینهای اکسیدکننده هستند که ملانین یا بهعبارتی، رنگدانه موها را اکسید و آنها را بیرنگ میکنند. وقتی از این سفیدکنندهها استفاده میکنیم، موها بر حسب زمینه رنگی طبیعیشان قرمز یا زرد میشوند و اگر زیاد از آنها استفاده کنیم، موها به رنگ پلاتینی درمیآیند. باید بدانید که این ماده و این عمل برای موها بسیار آسیبرسان است و باعث خشکی و شکنندگی تارهای مو میشود. برای همین توصیه میشود افرادی که قصد فر کردن موها را دارند، قبل از بلیچینگ آنها را مجعد کنند نه بعد از آن؛ زیرا پس از بلیچینگ، موها آنقدر آسیب دیدهاند که نمیتوان آنها را مجعد کرد. در شکل خانگی از انواع ۶ درصد استفاده میشود؛ اما در آرایشگاهها از انواع قویتر استفاده میکنند که آسیبرسانی بیشتری هم دارد. ضمن آن که باید اشاره کنیم این که گفته میشود رنگ کردن موها آنها را محکم و قویتر میکند، باوری اشتباه است.